czwartek, 13 kwietnia 2023

Nieznane grodzisko w Prałkowcach pod Przemyślem ?

 21 marzec . Zafascynowałem się tym miejscem od pierwszego wejrzenia , już parę lat temu . Spacerowałem po lesie w Prałkowcach gdy zobaczyłem przed sobą strome wzniesienie w kształcie cypla górujące nad doliną Sanu . Gdy na niego  się wspiąłem znalazłem  niebieskie kwiatuszki przypominające niezapominajki , była to ułudka leśna mająca tu swoje jedyne stanowisko w Województwie Podkarpackim. , wtedy jeszcze nie odkryłem tego w Krasiczynie .W dziewiętnastym wieku teren ten określano jako  kamieniołom ostrowski  , pisał o tym pan Kotula w swojej " Botanice" Tu pojawia się pewien problem , dlaczego ostrowski a nie prałkowski , Ostrów leży przecież po drugiej stronie Sanu . Otóż właśnie, trochę może nielogicznie obszar ten należy do Ostrowa. Nazwa "kamieniołom ostrowski " uległa zapomnieniu podobnie jak i samo , ciekawe przecież miejsce . Na szczycie cypla jest dużo rumoszu skalnego  i rozciąga się wspaniały widok na dolinę Sanu . Będąc tam zrozumiałem dlaczego używa się określenia " błękitna wstęga Sanu " . Jest ona do zobaczenia tylko wczesną wiosną kiedy drzewa nie mają jeszcze liści , zasłaniających widok . 


Po Pogórzu Przemyskim chodzić jest najlepiej , właśnie o tej porze, można wtedy dużo więcej zobaczyć . Tak więc teraz postanowiłem sprawdzić czy już w lesie zakwitły wiosenne kwiatki i wybrałem się do prałkowiecko-ostrowskiego lasu . Wspiąłem się na cypel i zauważyłem coś co do tej pory umykało mojej uwadze . Wokół cypla przebiegała jakby mała fosa i wał , trochę niżej  pagórek też był otoczony podobnymi obwarowaniami. W obrębie wałów były jakieś jamy i kopczyki. U podnóża wzniesienia od strony wschodniej wyrażnie widoczne były dwa prostokątne wgłębienia ewidentnie zrobione dla wyrównania pochyłości zbocza , pewnie pod budowę jakiś budynków .W domu na mapie lidarowej przedstawił mi się następujący obraz . 


Tak właśnie wyglądają grodziska zakładane na szczytach wzniesień , gdzie wał zewnętrzny otacza kulminację .Rozważałem też różne opcje , może to są jakieś okopy Twierdzy Przemyśl z pierwszej wojny , fort główny znajduje się przecież niedaleko . Tylko nie bardzo wygląda ta fosa z  wałem na okop , biegnie prosto bez zygzaków . Po co było też kopać rów w twardym skalistym podłożu od strony Przemyśla , bez sensu . Możliwe , że ten obiekt został jakoś wykorzystany przez wojska austriackie , niejako przy okazji . Zacząłem przeglądać literaturę fachową w poszukiwaniu informacji o grodzie znajdującym się w Prałkowcach ewentualnie Ostrowie . Mało jest na ten temat informacji a może trudno do niej dotrzeć . Natrafiłem jednak na świetną  pracę Antoniego Kunysza napisaną wiele lat temu , a był to spis wszystkich grodzisk domniemanych i udowodnionych  z terenu województwa rzeszowskiego . Jest w nim taka notatka  :" Ostrów powiat Przemyśl -  Żródło pisane :Pełnoje Sobranje Russkich Letopisów t .2 ,s.67 wymienia pod rokiem 1149 dwór bojara Filipa w Ostrowiu . " Ostrów to rodzaj wyspy rzecznej okresowo zalewanej . Zapewne taka wyspa musiała istnieć też w tym miejscu , od tego pochodzi nazwa wsi . Jak była wyspa , mogła  istnieć też przeprawa jeżeli nie most przez San . Takie przeprawy były  kontrolowane przez grody a grody powstawały często na cyplach w pobliżu rzek . Pomału układają się puzzle w jedną całość . Czy bojar Filip mieszkał na cyplu kontrolując przeprawę przez San, oto jest pytanie 

Mapa lidarowa w szerszej skali ,strzałka pokazuje położenie grodziska . Miejsce bliżniaczo podobne do grodziska w Witoszyńcach . Na pytanie , gdzie  na poniższej mapie znajduje się grodzisko wczesnośredniowieczne , łatwo jest chyba odpowiedzieć  . 


Zdjęcia i filmy z terenu domniemanego grodziska w Prałkowcach . 













4 komentarze:

  1. Piękne odkrycie zwłaszcza, że tak blisko Przemyśla. Na mapie https://zabytek.pl/pl/mapa żadnych artefaktów pradziejowych tam nie widzę, chociaż po drugiej stronie Sanu są naniesione. Wydaje mi się, że jest związek z fortem nr VII Prałkowce (ślad umocnień ciągnie się między domniemanym grodziskiem a fortem). Nie jest jednak wykluczone, że podobnie jak w Witoszyńcach okopy i umocnienia organizowano na starszym obiekcie pradziejowym. Z tym ze te prostokątne wykopy to z pewnością nowożytne. Staszek

    OdpowiedzUsuń
  2. Według moich dalece niepełnych szkiców umocnienia forteczne w tym regionie przebiegały mniej więcej tak jak pod linkiem. Generalnie jednak jedno nie wyklucza drugiego. Staszek
    https://mapa-fortow.netlify.app/#16/49.7707/22.7028

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki Staszku za komentarz mapa z zabytkami , świetna sprawa , mam jeszcze coś w zanadrzu , to bardzo mi się przyda . Już mi się rzucił w oczy - "kamieniołom punkt oporu" w Prałkowcach w lesie , w kierunku na Zalesie , cóż to takiego jest . Trzeba sprawdzić .

      Usuń
    2. Pamiętaj, że tam były dwa kamieniołomy jeden na północ od drogi rokadowej (blisko Sanu), drugi na południe od tej drogi. Ten punkt oporu na mapie zabytek.pl to szaniec S34 1/2 (przy tym drugim kamieniołomie) http://www.twierdzaprzemysl.org/index.php?menu=art&akction=szaniec-s-34-1/2-twierdza-przemysl
      Wg znajomego - znawcy twierdzy, na tym "cyplu", o którym piszemy, były pozycje polowe blokujące przeprawę pontonową przez rzekę, drogę rokadową i główny szlak na Sanok. Pisze: "To ciut dalej od rzeki to bateria polowa na 3 armaty 9 cm". Ale to wszystko moim zdaniem nie wyklucza, że coś starszego było "pod spodem". Staszek

      Usuń